Những gì bạn muốn họ xem và những gì bạn biết... họ muốn xem
Bản tin #12: 4 cách đọc phổ biến của con người và định hướng bố cục nội dung/thiết kế tối ưu hóa trải nghiệm đọc của người dùng.
Mọi thứ càng thay đổi, chúng càng không thay đổi.
Hơn hai thập kỷ trôi qua, một loạt các nghiên cứu theo dõi thị giác (eyetracking) của con người được thực hiện để đưa ra một kết luận: Mọi người không đọc từng chữ từ trên xuống dưới, họ chủ yếu đọc lướt.
Là người làm trong lĩnh vực sáng tạo nội dung, bạn phải chấp nhận sự thật này: Độc giả sẽ không đọc nội dung của bạn một cách trọn vẹn. Họ chỉ muốn chọn các thông tin phù hợp nhất với nhu cầu hiện tại của họ để đọc.
Lượng thời gian mà độc giả dành cho bài viết của bạn nhiều hay ít tùy thuộc vào 4 yếu tố:
Mức độ động lực: Thông tin trong bài viết quan trọng với họ đến mức nào?
Mục đích tiếp cận nội dung: Người dùng đang tìm kiếm một sự kiện cụ thể, thông tin mới hoặc thú vị hay nghiên cứu một chủ đề?
Mức độ tập trung của họ ở thời điểm hiện tại: Người dùng tập trung (hoặc không tập trung) vào nhiệm vụ hiện tại như thế nào?
Đặc điểm riêng từng người: Người này có thói quen đọc lướt ngay cả khi có động lực để làm điều đó không? Hoặc người này thường chú trọng đến các tiểu tiết trong cách tiếp cận thông tin?
Tất cả những điều này cho thấy, con người không muốn lãng phí thời gian và công sức ở trên mạng. Kể cả khi thiết kế thay đổi, một số hành vi mới ra đời để đáp ứng với sự thay đổi của thiết kế, thì con người vẫn luôn như vậy.
Do đó, nếu thiết kế và nội dung của bạn luôn tập trung vào những thông tin mà con người hướng đến, chúng ta sẽ luôn đi đúng hướng.
Bây giờ, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về bốn cách đọc lướt phổ biến của con người.
4 dạng quét văn bản phổ biến
Cách mọi người đọc sẽ phụ thuộc vào các yếu tố:
Nhiệm vụ hoặc mục đích của người dùng
Các giả định của họ từ những trải nghiệm trước đây với internet, trang web hoặc thương hiệu
Bố cục trang
Loại nội dung trang (ví dụ: văn bản hay hình ảnh)
Tùy thuộc vào 4 yếu tố này mà cách đọc sẽ có sự thay đổi. Có 4 dạng quét phổ biến mà mọi người thường sử dụng để quét văn bản. Bốn dạng này được sắp xếp theo thứ tự tăng dần, từ xấu đến tốt dựa trên mức độ đọc hiểu hiệu quả sau khi đọc của con người. Cụ thể:
Dạng chữ F
Dạng đốm
Dạng bánh nhiều lớp
Dạng cam kết
Ngoài ra, còn có một số dạng khác ít phổ biến hơn như zigzag, exhaustive review v.v. Trong khuôn khổ bài viết mình sẽ đi sâu vào 4 dạng được nhắc đến ở trên.
Dạng chữ F (F-Pattern)
Đối với các loại nội dung không có tiêu đề phụ và gạch đầu dòng, người dùng có xu hướng tập trung vào các từ ở đầu trang và ở phía đầu dòng. Có nghĩa là các từ/nội dung ở phía bên phải và ở phía đầu trang sẽ đọc nhiều hơn là các nội dung ở phía bên trái và cuối trang.
Dựa trên hình dạng một mẫu theo dõi của thị giác, các nhà nghiên cứu đặt tên cách đọc này hình chữ F (viết hoa).
Với một số ngôn ngữ được viết hoặc đọc theo thứ tự từ phải sang trái chẳng hạn như tiếng Ả Rập, mẫu chữ F sẽ bị đảo ngược lại, tức là đôi mắt con người lúc này sẽ ưu tiên các nội dung bên phải hơn.
Dạng đốm (Spotted Pattern)
Với dạng đốm, người dùng có xu hướng quét theo từ khóa đặt rải rác khắp trang. Hai yếu tố khiến các từ khóa thu hút được tầm mắt của người dùng, gồm có:
Từ khóa được thiết kế nổi bật so với những từ khác trong bài viết. Ví dụ, từ khóa được in đậm, có màu sắc hoặc dùng một phông chữ khác biệt.
Từ khóa này giống với từ mà người dùng đang tìm kiếm thông tin để hoàn thành mục tiêu của họ. Ví dụ, người dùng cần tìm kiếm năm sinh, năm mất của một nhân vật nổi tiếng, họ sẽ lướt tập trung tìm các con số liên quan đến thông tin đó.
Cách đọc dạng đốm này hiệu quả hơn so với dạng chữ F bởi vì các nhà thiết kế làm nổi bật các từ khóa và liên kết, khiến cho chúng trông khác những phần còn lại của văn bản.
Dạng bánh nhiều lớp (Layer-Cake Scanning Pattern)
Mô hình quét theo dạng bánh nhiều lớp là định dạng nội dung có sự phân chia giữa tiêu đề chính và tiêu đề phụ của trang. Khi quét văn bản, người dùng xác định được tiêu đề nào họ quan tâm và đọc tiếp phần nội dung đính kèm ở dưới.
Cho đến nay, mô hình này được xem là mô hình hiệu quả nhất giúp người dùng có thể quét gần hết tất cả các từ trên một trang.
Dạng cam kết (Commitment Pattern)
Dạng cam kết thực chất là người dùng đọc theo phương thức truyền thống, tức là họ đọc từng từ và không sử dụng kỹ thuật quét. Mô hình này thường xảy ra khi người dùng rất quan tâm hoặc có động lực rất lớn để đọc nội dung. Ví dụ, bạn đang cần học để cải thiện kỹ năng viết hoặc cập nhật kiến thức chuyên ngành như những độc giả đang đọc bản tin của Great UX Writing.
Đối với dạng này, mọi người dành nhiều thời gian và công sức để đọc, đồng nghĩa với việc họ có cơ hội thu thập thêm kiến thức và khả năng hiểu tốt nhất. Mô hình này thường chỉ áp dụng cho các trang đưa các thông tin chuyên sâu dành cho nhóm đối tượng đọc thông tin nhằm mục đích học hỏi.
Mẹo phân bổ nội dung tối ưu trải nghiệm người dùng
Cũng thông qua 4 dạng quét trên, chúng ta thấy rõ được tầm quan trọng của việc phân bổ nội dung, từ đó làm tăng trải nghiệm đọc của người dùng. Dạng cam kết là cách đọc mà người dùng sẵn sàng ngồi xuống đọc từng từ, từng dòng trên bài viết của bạn.
Tuy nhiên, với bất kỳ cách đọc nào, cho dù là dạng cam kết thì chúng ta đều cần phân bổ và sắp xếp nội dung tối ưu trải nghiệm đọc của người dùng. Từ đó, người dùng dễ dàng tiếp cận, ghi nhớ thông tin và tăng khả năng đọc hiểu văn bản.
Đồng thời, trong bốn cách đọc trên, dạng quét mà doanh nghiệp nên tránh là dạng quét theo hình chữ F. Điều đó cho thấy, người dùng không quan tâm nội dung của bạn đến mức sẵn sàng để đọc chi tiết. Họ có thể bỏ qua nội dung quan trọng chỉ vì nó xuất hiện ở phía bên phải của trang thay vì bên trái trang.
Một số mẹo đơn giản giúp tối ưu trải nghiệm đọc của người dùng:
Tóm tắt những điểm quan trọng nhất trong hai đoạn đầu tiên trên trang.
Sử dụng tiêu đề chính và tiêu đề phụ
Bắt đầu các tiêu đề và tiêu đề phụ với các từ mang nhiều thông tin nhất: nếu người dùng chỉ nhìn thấy 2 từ đầu tiên, họ vẫn sẽ nắm được ý chính của phần sau.
Chia nội dung thành các đoạn văn nhỏ
In đậm hoặc thêm màu sắc với các từ quan trọng/từ khóa liên quan đến nội dung chính trong bài
Liệt kê các ý theo gạch đầu dòng hoặc các số theo thứ tự
Lược bỏ những nội dung không cần thiết.
Một số mẹo mình nhắc đến ở trên không có gì mới với nhiều độc giả, nhưng có lẽ bây giờ bạn mới ý thức được vì sao chúng quan trọng với người dùng.
Hãy sắp xếp nội dung/thiết kế của bạn thay vì buộc người dùng phải nỗ lực dành thời gian đọc hiểu và tìm kiếm thông tin. Chúng ta cần ưu tiên và định dạng văn bản để hướng người dùng đến những gì bạn muốn họ xem và những gì bạn biết họ muốn xem.
Một số tư liệu tham khảo:
mình cg đã áp dụng các cách này khi viết nhg bây giờ mới biết là chúng liên quan đến trải nghiệm đọc của độc giả
Bài này good quá. Trước đây mình biết tới F nhiều nhất thôi.