Bạn thân mến,
Bạn đang đọc số newsletter đầu tiên của Học Cách Học (HCH).
Có thể bạn đã biết (hoặc chưa), HCH là một trải nghiệm học nhằm hỗ trợ các bạn trẻ với việc tổng hợp hoá, ghi nhớ, đào sâu và áp dụng kiến thức mình học được từ trường học và cuộc sống.
Tuần vừa qua của bạn thế nào? Hẳn là bạn cũng đang xoay vần trong “vòng xoáy” thi giữa kỳ ở trường học nhỉ? Nhưng trong chặng đường học tập không ngừng nghỉ đó, liệu có lúc nào bạn đã thử giảm tốc và tự hỏi rằng: “Mình có thật sự hiểu về những điều mình học?” hay “Mình đang tiếp nhận kiến thức như thế nào?”
Thay vì học một cách vô thức như vậy, hãy cùng MỞ “tản bộ” trong lúc đọc newsletter này để tìm hiểu về quá trình chúng ta tiếp nhận kiến thức, giúp bạn củng cố khả năng “biến kiến thức thành của mình” nhé!
Pains - Niềm đau
Hằng ngày, bạn MỞ đi xe máy đến trường. Nhưng khi được hỏi về cấu trúc của xe máy và cách nó vận hành, bạn MỞ lại lặng im…
Đây là niềm đau của bạn MỞ, và một số vấn đề tương tự mà bạn cũng có thể đang gặp phải:
Bạn dùng công thức để giải toán, nhưng không biết tại sao lại phải dùng công thức đó.
Bạn học rất nhiều từ vựng tiếng Anh để vượt qua bài kiểm tra, nhưng không thể nhớ và dùng những từ ngữ đó khi giao tiếp.
Bạn rất chăm chú nghe giảng trên lớp, nhưng sau vài ngày đã quên gần hết kiến thức được nghe.
MỞ chẩn đoán “pain” bạn đang mắc phải là việc học trước quên sau vì học nông, học máy móc, học vẹt. Vì khi bạn chưa học đủ “sâu”, kiến thức hoàn toàn có thể “trôi” khỏi bộ não bất cứ lúc nào.
Nếu bạn đang gặp niềm đau tương tự, MỞ ở đây để cung cấp cho bạn…
Painkiller - Thuốc giảm đau
Quá trình học diễn ra như thế nào?
Theo các nghiên cứu từ các nhà khoa học về tâm lí nhận thức (cognitive psychology), quá trình học gồm 3 bước:
Encoding (tiếp nhận): khi chúng ta tiếp nhận thông tin, kết nối chúng với những gì ta đã biết trước
Storing (lưu trữ): khi chúng ta lưu trữ thông tin đó để chúng ta có thể truy xuất lại
Retrieving (gợi nhớ): khi chúng ta lôi thông tin đã được lưu trữ ra để sử dụng
Quá trình học sẽ trông như thế này:
Ở lớp Vật lý, bạn được học về “Lực hấp dẫn”, bạn đang “encode” khái niệm, đặc điểm, công thức… của lực hấp dẫn
Bạn phải học thuộc các thông tin này để chuẩn bị cho bài kiểm tra tuần sau, bạn đang “store” kiến thức
Ngày thi đã tới, bạn gặp câu hỏi về lực hấp dẫn và bạn phải “retrieve” kiến thức để hoàn thành bài kiểm tra
Nhưng về lâu dài, bạn hoàn toàn có thể “mất ký ức” về lực hấp dẫn nếu bạn không tìm hiểu, áp dụng hay phân tích nó mà chỉ đơn thuần “học vẹt” để làm bài kiểm tra.
Não bộ cần quá trình tiếp nhận và xử lý thông tin bài bản hơn là việc chỉ tương tác qua loa và bỏ quên kiến thức. Vấn đề học trước quên sau có thể đến từ cách bạn đang học như học nông, học máy móc hay học vẹt mà không thực sự tìm hiểu và đào sâu kiến thức.
Vậy chúng ta nên làm thế nào để “học đâu nhớ đấy”?
MỞ xin giới thiệu đến bạn…
Thang Bloom - 6 cấp độ tư duy
Để tương tác sâu với kiến thức nạp vào giúp việc lưu trữ và gợi nhớ tốt hơn thay vì chỉ học vẹt, bạn có thể sử dụng thang Bloom để đi vào “tầng sâu kiến thức”, bao gồm 6 cấp độ tư duy:
Ghi nhớ (Remembering) - khả năng nhắc lại kiến thức đã học → Viết lại một công thức, đọc lại một bài thơ, mô tả lại một sự kiện, nhận biết phương án đúng.
Hiểu (Understanding) - khả năng giải thích lại kiến thức → Giải thích một định luật, phân biệt cách sử dụng các thiết bị, viết tóm tắt một bài báo, trình bày một quan điểm.
Áp dụng (Applying) - khả năng vận dụng kiến thức đã học vào các tình huống khác nhau → Vận dụng một định luật để giải thích một hiện tượng, áp dụng một công thức để tính toán, thực hiện một thí nghiệm dựa trên quy trình.
Phân tích (Analyzing) - khả năng sắp xếp, so sánh kiến các kiến thức với nhau → Lý giải nguyên nhân thất bại của một doanh nghiệp, xếp những quyển sách trong thư viện lớp theo đúng loại, xây dựng biểu đồ phát triển của một công ty.
Đánh giá (Evaluating) - đánh giá mối quan hệ giữa các ý, đưa ra cái nhìn tổng quan về vấn đề → Phản biện một bài báo, đánh giá khả năng thành công của một giải pháp, chỉ ra các điểm yếu của một lập luận.
Sáng tạo (Creating) - cấp độ cao nhất của thang đo Bloom. Sáng tạo là khả năng sản xuất kiến thức, thông tin mới → Thiết kế một mẫu nhà mới, xây dựng một công thức mới, sáng tác một bài hát, xây dựng cơ sở lý luận cho một quan điểm, lập kế hoạch tổ chức một sự kiện.
Thang Bloom có thể được sử dụng như một hệ thống để giúp bạn củng cố khả năng “biến kiến thức thành của mình”. Bạn càng tương tác với kiến thức theo các tầng trên của thang Bloom, khả năng bạn lưu trữ và gợi nhớ kiến thức đó càng cao. Thay vì học thuộc lòng công thức toán học và áp dụng một cách máy móc, việc bạn tìm hiểu nó được hình thành như thế nào và tại sao mình phải dùng công thức đó sẽ giúp bạn ghi nhớ tốt hơn và hiểu sâu vấn đề hơn.
Tuy nhiên, bạn không cần phải leo từng nấc một trên thang đo này mà hoàn toàn có thể áp dụng các “tầng” không cần theo một thứ tự nào tùy thuộc vào mục đích học tập của mình.
Nếu bạn chỉ mới bắt đầu tiếp cận với các lý thuyết và khái niệm nền tảng của kiến thức, mục tiêu của bạn có thể chỉ dừng lại ở Hiểu hoặc Áp dụng kiến thức. Nhưng khi bạn đã được trang bị một nền tảng vững chắc, giờ đây bạn lại có nhu cầu “nâng cấp” quá trình học lên mức Phân tích, Đánh giá, và Sáng tạo để tương tác với kiến thức sâu hơn.
Ví dụ, sau khi đọc newsletter này, thay vì chỉ nhẩm lại định nghĩa của ‘encoding’ hay ‘storing’ thì bạn hãy thử nhìn nhận lại các bước trong quá trình học hiện tại của mình để xem bạn đang áp dụng ‘encoding’ như thế nào, bạn ‘store’ kiến thức ở đâu hay bạn có thực hành ‘retrieving’ không? Khi bạn suy nghĩ về những câu hỏi này nghĩa là bạn đang tương tác với các tầng trên của thang Bloom là ‘apply’ và ‘analyze’ thay vì chỉ dừng lại ở việc ghi nhớ các định nghĩa rồi!
MỞ thắc mắc
“Hệ thống giáo dục của Việt Nam chỉ đang chú trọng hai tầng đầu của thang Bloom, bạn nghĩ sao về điều này?”
Bạn Mơ: “Điều này hoàn toàn đúng. Từ trải nghiệm cá nhân của mình, chương trình giáo dục của Việt Nam tại các trường học công lập đều khá nặng lý thuyết và ít tính ứng dụng thực tế.
Các bài tập hoặc bài kiểm tra kiến thức trên trường thường chú trọng liệu học sinh có ‘ghi nhớ’ chuẩn chỉnh kiến thức không, thay vì học sinh có biết ‘áp dụng’ kiến thức đó chưa.
Mình thèm muốn các bài tập dự án nhóm hoặc trình chiếu mà mình có thể sáng tạo với những gì đã học ghê. Nhưng thật tiếc khi đề cương và barem chấm điểm lại phổ biến đến vậy ở Việt Nam…”
Bạn Hỏi: “Mình không đồng tình. Chẳng phải môi trường học đường ở Việt Nam tạo rất nhiều cơ hội cho học sinh tham gia các câu lạc bộ và dự án ngoại khoá hay sao?
Những hoạt động này đòi hỏi các tầng cao hơn của thang Bloom nhiều lắm đó!
Mình nghĩ các lớp học ở Việt Nam muốn các bạn có thời gian để tự bay nhảy, tự thân tìm tới bốn tầng cao hơn chứ chẳng bó chặt học sinh trong mỗi hai tầng đầu bao giờ.”
Bạn có cùng thắc mắc không? Chia sẻ quan điểm của bạn với MỞ nhé!
Nguồn:
Memory (Encoding, Storage, Retrieval)
Thêm một lưu ý nhỏ bạn ơi
Một lần nữa, cảm ơn bạn vì đã quyết định subscribe newsletter by MỞ Thư. Qua MỞ Thư, chúng mình biên soạn và gửi tới mỗi bạn subscriber 2 “dòng thư” chính. Đó là:
Writing On The Net: Chúng mình giúp bạn trả lời những thắc mắc bạn có thể có về blogging.
Học Cách Học: Chúng mình giúp bạn tìm ra phương pháp học hiệu quả cho riêng mình.
Dựa trên nhu cầu, chắc hẳn một số bạn mong nhận được những newsletter có nội dung mình muốn đọc. Vậy thì, để việc này dễ dàng hơn, bạn hãy làm theo những bước sau nhé!
BƯỚC 1: Tìm đến phần Setting [Cài đặt] thông qua page www.substack.com/settings. Hoặc khi bạn đăng nhập vào tài khoản Substack của mình, bạn chọn “Cài đặt” tại phần Menu drop-down.
BƯỚC 2: Click chuột vào MỞ Thư (ở dưới phần Subscriptions) và bạn sẽ được chuyển sang màn hình trong như thế này.
Từ:
Sang:
Bước 3: Lựa “dòng thư” bạn muốn nhận bằng cách tick chọn ô vuông nằm bên trái tương ứng. Bạn có thể lựa chọn như sau nè:
Writing On The Net - By MỞ
Học Cách Học (coming soon)
Combo MỞ Thư: Bạn sẽ nhận được thông tin tổng hợp từ MỞ và Recap newsletter hàng tuần của 2 dòng còn lại.
Tick 1, 2 hay cả 3, bạn lựa món gì, tụi mình gửi bạn món đó!
Siêu dễ hiểu MỞ ơi!!!!
Bài viết thực sự hữu ích không chỉ với các em đang ngồi trên ghế nhà trường mà còn với rất nhiều người đã, đang đi làm.
Tks team Mở, Tks Tùng